Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) - 2025

Het Nederlandse kabinet wil in 2050 een volledig circulaire economie hebben gerealiseerd en heeft het PBL gevraagd om over de voortgang te rapporteren. Het antwoord hierop is de Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER), die eens in de twee jaar verschijnt en in samenwerking met andere kennisinstellingen wordt gemaakt. Het nieuwste ICER-rapport (2025) geeft weer een overzicht van de stand van zaken van de transitie naar een circulaire economie in Nederland en biedt een brede kennisbasis voor het maatschappelijke en politieke debat over die transitie. En daarnaast bevat deze nieuwe ICER een uitgebreide special over sturing en de inzet van instrumenten. In deze special reiken we onder andere handvatten aan om de benodigde versnelling van de transitie aan te jagen.

Bevindingen ICER 2025

Deze nieuwste ICER laat zien dat ondanks de initiatieven in de maatschappij op het gebied van de circulaire economie, diverse trends nog niet de goede kant opgaan. Zo is het heel erg onwaarschijnlijk dat het doel om de hoeveelheid primaire abiotische grondstoffen (fossiel, mineralen en metalen) te halveren in 2030 wordt gehaald en zijn de leveringsrisico’s van de meeste kritieke grondstoffen toegenomen. 

Verder zijn voor veel circulaire producten nog geen of weinig markten aanwezig en is circulair consumeren nog zeker niet de norm. Om dat te bevorderen en de transitie naar een circulaire economie te versnellen is concreet en ambitieus beleid nodig op nationaal en Europees niveau. Beter gebruik maken van bestaande nationale beleidsinstrumenten, zoals Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) en circulaire inkoop door overheden, kan veel effect hebben.

Tegelijkertijd vraagt de uitwerking van het Right to Repair en de uitwerking van wetgeving voor producten binnen de Ecodesign-verordening om blijvende inzet op EU-niveau. Om te voorkomen dat nog meer plasticrecyclers in Nederland failliet zullen gaan en om aanzienlijke milieuwinst te boeken, is het zinvol om zowel in te zetten op een Europese heffing op primaire fossiele grondstoffen voor plastics, als een exploitatiesubsidie voor Nederlands plasticrecyclaat (vergelijkbaar met de succesvolle SDE++ regeling voor de energietransities). 

De uitdagingen zijn groot, maar er zijn voldoende mogelijke beleidsinstrumenten om hier mee om te gaan. In de onderstaande figuur wordt aangegeven waar deze beleidsinstrumenten ingrijpen in de productieketen, en welke instrumenten nu al gelden. Wat daarbij opvalt, is dat de bestaande beleidsinstrumenten vooral gericht zijn op afval en recycling. In het algemeen zal voor elke productgroep een mix van beleidsinstrumenten nodig zijn om alle actoren in de productieketen in beweging te krijgen.

Fotoverantwoording

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat/Steven Luchtmeijer